Một nghiên cứu đáng chú ý đã ghi nhận loài bướm mai rùa Aglais urticae đạt tới độ cao 5.791 mét trên sông băng Zemu, thuộc phía đông dãy Himalaya, biến chúng trở thành côn trùng bay cao nhất được con người phát hiện. Với thành tích này, những con bướm nhỏ bé này gần như có thể bay lên tới đỉnh núi Kilimanjaro.
Việc xác định độ cao tối đa mà côn trùng có thể bay thực tế không hề đơn giản. Phil Pellitteri, một chuyên gia từ phòng thí nghiệm chẩn đoán côn trùng tại Đại học Wisconsin – Madison, chỉ ra rằng, “Chúng ta có thể bắt gặp côn trùng ở độ cao từ 1.524 đến 1.828 mét, nhưng yếu tố gió khiến việc xác định liệu chúng đang bay hay bị cuốn trôi là rất khó khăn.”
Ngoài ra, độ cao bay của bất kỳ loài côn trùng nào cũng bị giới hạn bởi ba yếu tố chính: mật độ không khí, nhiệt độ, và nồng độ oxy. Khi lên cao, không khí trở nên loãng, làm giảm lực nâng từ các phân tử khí, khiến cho cánh của côn trùng khó hoạt động hơn. Cùng lúc, nồng độ oxy giảm mạnh và nhiệt độ xuống rất thấp. Ở độ cao 6.000 mét, mật độ không khí và nồng độ oxy giảm xuống chỉ còn một nửa so với mực nước biển, và nhiệt độ giảm xuống khoảng -20 độ C. Khi lên tới 10.000 mét, nhiệt độ có thể chạm mức -50 độ C, đủ để làm ngừng hoạt động của cơ bắp nhỏ xíu ở côn trùng.
Năm 2014, Michael Dillon và các đồng nghiệp từ Đại học Wyoming đã tiến hành một thí nghiệm độc đáo với ong nghệ sống trong môi trường mô phỏng độ cao lớn. Họ phát hiện ra rằng, một số con ong có thể bay ở độ cao lên đến 9.000 mét, vượt qua cả đỉnh núi Everest – ít nhất là trên lý thuyết.
Ong nghệ đã thích nghi với mật độ không khí thấp bằng cách thay đổi biên độ vỗ cánh của chúng, mở rộng vòng quạt để tạo ra đủ lực nâng trong không khí loãng. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng thừa nhận rằng trong thực tế, ong khó có thể bay cao như vậy do những điều kiện khắc nghiệt, như nhiệt độ cực thấp có thể làm tê liệt cơ bắp của chúng.
Không phải tất cả côn trùng đều cần đến cánh để đạt độ cao ấn tượng. Theo Jason Chapman, một nhà nghiên cứu người Anh, hàng tỷ côn trùng, kể cả những loài không cánh, có thể bay cao lên bầu trời mỗi mùa hè nhờ sức mạnh của những luồng gió mạnh. Ở những vùng gần xích đạo, lượng côn trùng bay càng tăng cao, nhờ vào sức gió thổi chúng đi hàng nghìn kilomet, đến những vùng đất hoàn toàn mới. Nhiều loài côn trùng thậm chí đã tiến hóa để tận dụng tối đa các luồng gió này và chọn thời điểm thuận lợi nhất để di cư.
Như vậy, dù là nhờ cánh hay chỉ nhờ gió, côn trùng vẫn chứng minh khả năng phi thường của mình trong việc vượt qua những giới hạn mà chúng ta thường nghĩ đến.
