Khi GPS thay thế cảm giác không gian của bạn
Trong cuộc sống hiện đại, việc sử dụng GPS để tìm đường đã trở nên quá phổ biến đến mức chúng ta quên mất cách định vị bằng chính cảm nhận của mình. Thay vì biết rõ con sông nào nằm ở đâu, hay hướng nào là Bắc, nhiều người giờ đây chỉ nhìn vào màn hình điện thoại. Điều này có thể khiến bộ não trở nên “lười biếng” khi không còn phải tạo ra bản đồ nhận thức về môi trường xung quanh.
Điều gì sẽ xảy ra khi điện thoại của bạn đột nhiên hết pin hoặc GPS ngừng hoạt động? Bạn có thể không nhớ nổi địa chỉ nhà hàng nơi bạn hẹn bạn bè, và vì cũng không ghi nhớ số điện thoại của họ, bạn hoàn toàn có thể bị lạc. Bạn thậm chí còn không biết đường trở về nhà thuê Airbnb của mình.
Lợi ích và cạm bẫy của việc sử dụng GPS
Trong một thế giới lý tưởng, GPS luôn hoạt động trơn tru, giúp chúng ta dễ dàng tìm đường mà không cần suy nghĩ nhiều. Nhưng thực tế không như vậy. GPS có thể gặp sự cố do lỗi vệ tinh, hết pin, hay thậm chí bị tấn công bởi tin tặc. Năm 2015, GPS đã gặp hơn 12 lần sự cố liên quan đến vấn đề vệ tinh.
Việc sử dụng GPS ban đầu là một lựa chọn giúp chúng ta di chuyển qua những vùng đất mới. Nhưng dần dần, nó đã trở thành một vòng xoáy nguy hiểm. Những kỹ năng như đọc bản đồ, xác định phương hướng, ghi nhớ các ký hiệu đường, hay nhận biết các mốc địa lý dần bị lãng quên. Kết quả là chúng ta ngày càng phụ thuộc vào GPS hơn.
Làm thế nào để duy trì kỹ năng định hướng tự nhiên?
Để phá vỡ vòng luẩn quẩn này, chúng ta cần thực hành các kỹ năng định hướng truyền thống để không hoàn toàn mất đi khả năng tự tìm đường. Một số người chỉ sử dụng GPS khi cần tìm địa điểm mới, nhưng khi đã quen thuộc, họ sử dụng trí nhớ và cảm nhận không gian để tìm lại đường cũ. Một số khác chỉ dùng GPS khi đi bộ, và tắt phần chỉ dẫn bằng giọng nói để tự định hướng.
Việc cố gắng tìm đường cũ mà không phụ thuộc vào GPS giúp não bộ của bạn tiếp tục rèn luyện cảm giác không gian. Nếu chỉ nghe theo lệnh như “rẽ phải ở đây” mà không chú ý đến xung quanh, bạn sẽ không thể phát triển khả năng định hướng tự nhiên.
Đã có nhiều câu chuyện thú vị về việc người ta chỉ định đi mua đồ mà lại lạc xa nhà hàng trăm cây số vì quá tin tưởng vào GPS. Một nghiên cứu về các tài xế taxi ở London cho thấy, quá trình học cách tìm đường đã thay đổi cấu trúc não bộ của họ. Bộ não, cũng giống như cơ bắp, cần phải được tập luyện liên tục. Nếu không dùng, kỹ năng sẽ dần mất đi.
