Bước tiến mới trong điều trị béo phì
Nghiên cứu này vừa được đăng tải trên tạp chí Nature, trong đó nhóm chuyên gia đã sử dụng trí tuệ nhân tạo để xác định một loại peptide chưa từng được biết đến trước đây. Khi thử nghiệm trên chuột và lợn mini, phân tử này đã giúp giảm cảm giác thèm ăn và hỗ trợ giảm cân mà không gây ra các triệu chứng buồn nôn hay rối loạn tiêu hóa.
Dù cần thêm nhiều nghiên cứu để kiểm chứng tính an toàn và hiệu quả trên con người, nhưng phát hiện này mở ra một hướng đi đầy hứa hẹn cho tương lai của điều trị béo phì.
Tại sao các loại thuốc GLP-1 như Ozempic lại hiệu quả nhưng gây tác dụng phụ?
Các loại thuốc như Ozempic, Wegovy và Victoza hoạt động bằng cách mô phỏng hormone GLP-1, một loại hormone tự nhiên có vai trò điều chỉnh cảm giác đói và quá trình trao đổi chất của cơ thể. Nhờ cơ chế này, những loại thuốc này đã giúp nhiều người giảm từ 15% – 20% trọng lượng cơ thể trong các thử nghiệm lâm sàng.
Tuy nhiên, những loại thuốc này thường gây ra tác dụng phụ, trong đó phổ biến nhất là rối loạn tiêu hóa như buồn nôn, đầy bụng. Một số trường hợp hiếm gặp thậm chí có thể dẫn đến liệt dạ dày (gastroparesis), khiến thức ăn không được tiêu hóa đúng cách.
Vì thế, các nhà khoa học đang tìm kiếm thế hệ thuốc giảm cân mới, vừa hiệu quả nhưng hạn chế tối đa tác dụng phụ.
Làm thế nào các nhà nghiên cứu phát hiện phân tử mới?
Nhóm chuyên gia tại Stanford Medicine đã áp dụng một phương pháp hoàn toàn mới để tìm ra loại hormone có khả năng điều chỉnh cảm giác đói nhưng không gây tác dụng phụ.
Cụ thể, họ tập trung nghiên cứu một nhóm enzyme có tên prohormone convertase 1/3, vốn có vai trò tạo ra hormone GLP-1. Họ đặt ra giả thuyết rằng enzyme này có thể giúp sản xuất những hormone khác cũng liên quan đến cảm giác đói nhưng ít tác dụng phụ hơn.
Để rút ngắn thời gian, họ đã sử dụng một thuật toán AI có tên Peptide Predictor nhằm phân tích hơn 2.700 peptide khác nhau. Sau khi thử nghiệm, họ tìm ra một phân tử đặc biệt đầy triển vọng có tên BRINP2-related peptide (BRP).
Hiệu quả của BRP: Giảm cân mà không gây buồn nôn
Các thí nghiệm trên chuột và lợn mini đã mang lại kết quả ấn tượng:
- Chỉ một liều BRP duy nhất đã giúp giảm 50% cảm giác thèm ăn trong ngắn hạn.
- Chuột béo phì được tiêm BRP đã giảm cân đáng kể trong vòng hai tuần, chủ yếu là do mất mỡ thừa.
- Quan trọng hơn, BRP không tác động đến thụ thể GLP-1, nghĩa là nó không gây ra các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như buồn nôn, đầy bụng.
Ngoài ra, những động vật được tiêm BRP cũng không có dấu hiệu thay đổi hành vi, không bị lo âu hay thay đổi mức độ uống nước, cho thấy khả năng BRP có thể được dung nạp an toàn khi phát triển thành thuốc.
BRP có thể thay thế Ozempic trong tương lai?
Theo GS. Katrin Svensson, tác giả chính của nghiên cứu:
“Thụ thể của semaglutide (Ozempic) không chỉ có trong não mà còn ở ruột, tuyến tụy và nhiều cơ quan khác, khiến nó có nhiều tác dụng phụ. Trong khi đó, BRP có vẻ như chỉ tác động lên vùng dưới đồi của não, nơi kiểm soát sự thèm ăn và trao đổi chất.”
Dù kết quả ban đầu rất hứa hẹn, nhưng BRP vẫn cần trải qua nhiều thử nghiệm lâm sàng trước khi có thể được ứng dụng rộng rãi. Tuy nhiên, nghiên cứu này là một phần trong cuộc cách mạng mới trong điều trị béo phì, khi hàng loạt loại thuốc thế hệ mới đang được phát triển nhằm cạnh tranh hoặc thay thế Ozempic, Wegovy.
Trên thực tế, GS. Svensson cùng nhóm nghiên cứu đã đăng ký bằng sáng chế cho BRP và thành lập một công ty khởi nghiệp với tham vọng biến BRP thành một loại thuốc thương mại trong tương lai.
Không có loại thuốc nào hoàn toàn không có tác dụng phụ, nhưng với BRP, việc điều trị béo phì trong tương lai có thể trở nên hiệu quả hơn mà không còn gây cảm giác buồn nôn.
