Một loạt phát hiện khảo cổ tại Guatemala, bao gồm kim tự tháp cao tới 33 mét và hệ thống kênh nước trong cung điện, đang buộc giới nghiên cứu phải nhìn nhận lại tầm vóc và sự tinh vi của nền văn minh Maya cổ đại.
Những lớp đất cũ vừa được lật lên, quá khứ Maya có thể sẽ được viết lại
Tại vùng rừng rậm phía bắc Guatemala, nơi từng là trung tâm rực rỡ của nền văn minh Maya, những dấu vết cổ xưa lại một lần nữa lên tiếng. Ngày 29/5 vừa qua, Bộ Văn hóa và Thể thao Guatemala công bố một loạt di tích mới được phát lộ — trong đó có kim tự tháp, hệ thống kênh dẫn nước phức tạp và các công trình nghi lễ gần 3.000 năm tuổi. Tất cả đều hứa hẹn sẽ làm phong phú thêm — và có thể làm thay đổi — nhận thức hiện tại về người Maya.
Một tam giác đô thị cổ đại chưa từng được biết đến
Công cuộc khảo cổ là thành quả hợp tác giữa các chuyên gia Guatemala và Slovakia, dưới sự hỗ trợ từ Đại học Comenius tại Bratislava. Ba điểm phát hiện chính lần lượt nằm ở Los Abuelos, Petnal và Cambrayal — tạo nên một cấu trúc tam giác đô thị mới mà giới khảo cổ chưa từng ghi nhận trước đây.
Los Abuelos, cái tên mang nghĩa “ông bà” trong tiếng Tây Ban Nha, cách trung tâm Maya cổ Uaxactún khoảng 21 km. Tại đây, hai bức tượng đá mang hình người được cho là đại diện cho cặp đôi tổ tiên đã được khai quật, gợi mở một trung tâm nghi lễ cổ quan trọng. “Những phát hiện này có thể khiến chúng ta phải nhìn nhận lại cấu trúc tín ngưỡng và xã hội của người Maya”, Thứ trưởng Văn hóa Guatemala, ông Luis Rodrigo Carrillo, nhận định.
Kim tự tháp và nghệ thuật tường vẽ
Không xa Los Abuelos, tại Petnal — nơi nổi bật với kim tự tháp cao đến 33 mét — các nhà khảo cổ tìm thấy hai căn phòng được trang trí bằng tranh tường mang nhiều biểu tượng lạ. Mặc dù chưa giải mã được hết ý nghĩa, các tác phẩm nghệ thuật này mở ra nhiều câu hỏi về văn hóa hình ảnh và biểu tượng của người Maya.
Cung điện và dòng nước chảy trong đá
Cách Los Abuelos khoảng 5 km, vùng đất Cambrayal ẩn chứa một khám phá đặc biệt: những kênh dẫn nước nằm trong lòng một cung điện cổ. Hệ thống này được mô tả là “độc đáo” — không chỉ vì kiến trúc phức tạp, mà còn bởi khả năng chứng minh trình độ kỹ thuật cao của người Maya trong việc tổ chức đời sống đô thị từ hàng nghìn năm trước.
Những bí ẩn chưa dừng lại
Tháng trước, tại thành phố cổ Tikal, các nhà khảo cổ cũng phát hiện một bàn thờ 1.700 năm tuổi chứa hài cốt người. Dù được tìm thấy tại một địa điểm Maya, bàn thờ này mang dấu vết văn hóa của Teotihuacan — một trung tâm văn minh lớn khác cách xa hàng trăm kilômét — làm dấy lên giả thuyết về sự giao thoa sâu sắc giữa các nền văn hóa tiền-Columbus.
Không dừng lại ở các công trình kiến trúc, công nghệ hiện đại cũng đóng vai trò quan trọng. Việc ứng dụng bản đồ laser LiDAR trong các năm gần đây đã giúp hé lộ mạng lưới kết nối giữa những thành phố, làng mạc Maya — một bằng chứng cho thấy họ sở hữu hạ tầng phức tạp và được quy hoạch bài bản.
Nền văn minh Maya: sâu hơn ta tưởng
Xuất hiện vào khoảng năm 2.000 trước Công nguyên, nền văn minh Maya đạt đỉnh từ thế kỷ thứ 5 đến thế kỷ thứ 9 sau Công nguyên, chủ yếu trên lãnh thổ ngày nay là Mexico và Guatemala. Với những kiến trúc ấn tượng, hệ thống chữ viết độc đáo, toán học phát triển và thiên văn học tiên tiến, người Maya để lại một di sản rực rỡ nhưng cũng đầy bí ẩn.
Và giờ đây, nhờ những cuộc khai quật không ngừng nghỉ, những bí mật đó tiếp tục được hé lộ — từng lớp đất đá, từng đường kênh cổ như đang thì thầm kể lại câu chuyện của một nền văn hóa chưa bao giờ cạn điều kỳ diệu.
