Với quyết định chuyển sang Wayland cho các bản cài đặt mới, Kubuntu chính thức nói lời chia tay với hệ thống hiển thị X11 vốn đã gắn bó từ thuở sơ khai của môi trường đồ họa trên Linux. Theo nhà phát triển Rik Mills, nhóm Kubuntu muốn “gỡ bỏ miếng dán tạm thời” này ngay trong bản phát hành giữa chu kỳ – phiên bản 25.10 – thay vì gây sốc cho người dùng trong bản Long-Term Support (LTS) tiếp theo là 26.04.
Việc chia tay X11 không phải là quyết định đơn lẻ. Cộng đồng Linux nói chung, từ Linux Mint đến các nhà phát triển KDE Plasma, đang đẩy mạnh hỗ trợ và phát triển cho Wayland – giao thức đồ họa hiện đại hơn, mang lại nhiều lợi ích về hiệu suất, bảo mật và khả năng mở rộng.
Tuy nhiên, không phải tất cả người dùng đều sẵn sàng đón nhận thay đổi này. Một số hệ thống phần cứng, đặc biệt là các dòng GPU NVIDIA cũ, vẫn hoạt động không ổn định trên Wayland. Bên cạnh đó, một số ứng dụng lâu đời chưa tương thích tốt với lớp tương thích XWayland.
Trong trường hợp đó, người dùng vẫn có thể quay về X11 bằng cách cài đặt lại phiên làm việc cũ với lệnh sau:
- sudo apt install plasma-session-x11
Sau khi hoàn tất, tùy chọn X11 sẽ xuất hiện ở màn hình đăng nhập, cho phép tiếp tục sử dụng như trước.
Đáng chú ý, không phải tất cả các bản phân phối trong “gia đình” Ubuntu đều hành động như Kubuntu. Các bản như Xubuntu, Ubuntu Budgie hay Ubuntu Cinnamon vẫn duy trì phiên làm việc X11 mặc định trong chu kỳ phát hành hiện tại.
Việc Kubuntu mạnh dạn “đoạn tuyệt” với X11 có thể là bước đầu cho làn sóng chuyển đổi rộng hơn trong thế giới Linux, nơi Wayland được xem là tương lai của giao diện đồ họa trên nền tảng mã nguồn mở.
