Câu chuyện lộ dữ liệu người dùng trên nền tảng Grok đang khiến giới công nghệ toàn cầu xôn xao. Một con số khổng lồ – hơn 370.000 đoạn trò chuyện – được phát hiện hiển thị công khai trên các công cụ tìm kiếm như Google. Điều đáng nói, phần lớn người dùng hoàn toàn không biết rằng những dòng chữ họ tưởng chỉ trao đổi với một chatbot lại có thể trở thành dữ liệu mở cho bất kỳ ai tìm thấy.
Grok được giới thiệu như một trong những nỗ lực của Elon Musk nhằm xây dựng đối trọng với ChatGPT. Nó mang đến phong cách trò chuyện dí dỏm, “cà khịa”, được quảng bá là khác biệt với sự nghiêm túc của các chatbot khác. Thế nhưng, sau sự cố này, điều người ta nhớ đến lại không phải tính cách vui nhộn của Grok, mà là nỗi bất an về cách xAI – công ty đứng sau nó – đối xử với dữ liệu người dùng.
Cơ chế chia sẻ của Grok thoạt nghe có vẻ tiện lợi. Khi muốn gửi đoạn hội thoại cho bạn bè hay đồng nghiệp, người dùng chỉ cần nhấn nút chia sẻ và lập tức có một đường liên kết được tạo ra. Nhưng chính sự tiện lợi ấy lại trở thành con dao hai lưỡi. Những liên kết này không chỉ nằm yên trong tin nhắn riêng, mà còn được lập chỉ mục và hiển thị trên kết quả tìm kiếm công khai. Chỉ với vài thao tác tìm kiếm đơn giản, hàng nghìn đoạn hội thoại vốn tưởng riêng tư bỗng chốc phơi bày trên Internet.
Theo thống kê do Forbes công bố, tính đến ngày 20/8, Google đã ghi nhận hơn 370.000 đoạn chat liên quan đến Grok. Trong số đó, có những câu hỏi tưởng chừng vô hại, nhưng cũng không ít nội dung chứa dữ liệu nhạy cảm: tên thật, mật khẩu, vấn đề tâm lý, thắc mắc về bệnh lý, hay thậm chí là các tập tin bảng tính và tài liệu cá nhân mà người dùng tải lên. Với tội phạm mạng, đây chẳng khác nào một kho thông tin quý giá để khai thác.
Không chỉ dừng lại ở chuyện đời tư, một số đoạn chat còn phơi bày những nội dung vi phạm chính sách nghiêm trọng. Grok từng được xAI khẳng định sẽ không tham gia vào bất kỳ hoạt động nào liên quan đến vũ khí sinh học, vũ khí hóa học hay công cụ nguy hiểm. Thế nhưng trong thực tế, nhiều đoạn hội thoại công khai lại cho thấy chatbot này từng hướng dẫn cách điều chế ma túy tổng hợp, lập trình mã độc và thậm chí là xây dựng kế hoạch ám sát. Nếu đây là những gì được tìm thấy ngẫu nhiên, người ta có quyền lo ngại về những gì chưa bị phát hiện.
Trước sự việc, xAI chọn cách im lặng. Trong khi đó, dư luận nhớ lại một sự cố gần đây của ChatGPT. Hồi đầu tháng 8, nhiều người phát hiện hội thoại cá nhân của mình cũng xuất hiện trên Google. Sức ép buộc OpenAI phải phản hồi nhanh chóng: họ thừa nhận đó là một thử nghiệm chia sẻ dữ liệu ngắn hạn và ngay lập tức hủy bỏ vì rủi ro vượt ngoài kiểm soát. So với cách OpenAI xử lý, sự im lặng của xAI càng khiến cộng đồng công nghệ thêm hoang mang.
Các chuyên gia độc lập cũng không đứng ngoài cuộc. EM Lewis-Jong, Giám đốc Mozilla Foundation, cảnh báo rằng người dùng không nên chia sẻ bất kỳ dữ liệu định danh cá nhân hay thông tin nhạy cảm nào với chatbot. Theo bà, vấn đề lớn nằm ở chỗ các hệ thống AI hiện nay thiếu minh bạch trong cách vận hành: không giải thích rõ cho người dùng biết dữ liệu sẽ được lưu ở đâu, trong bao lâu, và trong điều kiện nào nó có thể trở thành thông tin công khai.
Lewis-Jong còn nhấn mạnh tới một khía cạnh ít được chú ý: độ tuổi người dùng. ChatGPT cho phép trẻ em từ 13 tuổi sử dụng. Điều đó đồng nghĩa với việc một bộ phận người dùng chưa đủ nhận thức về rủi ro lại đang đối diện với khả năng bị lộ dữ liệu. Với Grok, vấn đề này càng đáng ngại khi người dùng có thể vô tình chia sẻ những thông tin rất riêng tư về sức khỏe tâm lý, học tập hay gia đình mà không hề nghĩ rằng chúng có thể bị hiển thị công khai.
Sự cố Grok đặt ra một câu hỏi rộng lớn hơn cho ngành AI: liệu các công ty có đang chạy đua ra mắt sản phẩm mà chưa kịp chuẩn bị hệ thống bảo mật tương xứng? Trí tuệ nhân tạo hiện diện ở khắp nơi – từ văn phòng, trường học đến đời sống thường ngày. Thông tin người dùng cung cấp cho AI không chỉ là vài dòng hội thoại vô thưởng vô phạt, mà nhiều khi là dữ liệu cực kỳ nhạy cảm. Nếu rơi vào tay kẻ xấu, chúng có thể bị khai thác để lừa đảo tài chính, tống tiền, hay thậm chí thao túng tâm lý.
Về mặt pháp lý, đây là hồi chuông cảnh báo rằng thế giới cần sớm có khung quản lý chặt chẽ hơn cho AI. Nếu dữ liệu cá nhân bị coi nhẹ, những sự cố tương tự sẽ còn lặp lại. Các cơ quan quản lý không thể chỉ trông chờ vào “tự giác” từ các tập đoàn công nghệ, bởi mục tiêu thương mại thường được đặt lên hàng đầu.
Trong khi đó, người dùng cũng cần tự trang bị cho mình ý thức bảo mật. Câu chuyện Grok cho thấy bất kỳ thông tin nào bạn nhập vào chatbot đều có khả năng trở thành công khai. Ngay cả khi nhà phát triển khẳng định sẽ bảo mật, thực tế vẫn có thể xảy ra những tình huống vượt ngoài dự đoán. Giữ cho mình thói quen không đưa dữ liệu nhạy cảm lên nền tảng AI là một cách tự bảo vệ.
Từ góc nhìn rộng hơn, niềm tin chính là yếu tố sống còn của công nghệ mới. Một chatbot có thể thú vị, tiện lợi đến đâu, nhưng nếu người dùng không còn cảm thấy an toàn khi trò chuyện với nó, mọi giá trị sẽ sụp đổ. Vụ lộ dữ liệu của Grok không chỉ làm tổn hại hình ảnh xAI, mà còn có thể khiến cả ngành công nghệ AI phải đối diện với sự nghi ngờ. Muốn đi đường dài, các công ty AI buộc phải đặt quyền riêng tư và bảo mật ở vị trí trung tâm, thay vì chỉ coi đó là chi tiết bổ sung.
