Một nghiên cứu mới đây đã phát hiện mối liên hệ giữa các sản phẩm phụ của clo trong nước uống với nguy cơ gia tăng mắc ung thư bàng quang và ung thư đại trực tràng.
Nghiên cứu cảnh báo về rủi ro từ nước khử trùng bằng clo
Khử trùng nước bằng clo là một phương pháp phổ biến để đảm bảo nguồn nước sạch, nhưng nghiên cứu mới cho thấy nó có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ hơn chúng ta nghĩ. Các nhà khoa học tại Viện Karolinska (Thụy Điển) đã thực hiện một phân tích tổng hợp từ các nghiên cứu trước đây về tác động của clo đối với sức khỏe con người.
Kết quả cho thấy những người tiếp xúc với mức cao nhất của các sản phẩm phụ từ clo có nguy cơ mắc ung thư bàng quang và ung thư đại trực tràng cao hơn đáng kể so với những người tiếp xúc ở mức thấp nhất. Điều đáng nói là nguy cơ này xuất hiện ngay cả khi nồng độ sản phẩm phụ clo vẫn nằm dưới mức an toàn được quy định tại Mỹ và châu Âu, khiến các nhà nghiên cứu lo ngại rằng tiêu chuẩn hiện tại chưa đủ để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Lợi ích và mặt trái của việc khử trùng nước bằng clo
Từ đầu thế kỷ 20, clo đã được sử dụng rộng rãi để khử trùng nước uống và nước trong bể bơi, giúp ngăn chặn sự lây lan của nhiều căn bệnh nguy hiểm như thương hàn và dịch tả. Tuy nhiên, quá trình này cũng tạo ra một số sản phẩm phụ không mong muốn, điển hình là trihalomethanes (THMs)—hợp chất hình thành khi clo phản ứng với các chất hữu cơ trong nước thô.
Trước đây, các nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra rằng THMs có thể gây ung thư, nhưng bằng chứng về tác động của chúng đối với con người vẫn còn nhiều tranh cãi. Một số nghiên cứu trước đây chỉ tìm thấy bằng chứng hạn chế về mối liên hệ giữa THMs và ung thư bàng quang hoặc ung thư đại trực tràng. Tuy nhiên, những nghiên cứu này đã có từ hơn một thập kỷ trước và chưa cập nhật dữ liệu mới nhất.
Mức độ nguy hiểm của THMs trong nước uống
Nhóm nghiên cứu tại Viện Karolinska đã tiến hành phân tích dữ liệu từ 29 nghiên cứu, trong đó có những nghiên cứu mới nhất được công bố vào năm 2024. Mặc dù họ không tìm thấy mối liên hệ đáng kể giữa THMs với các loại ung thư khác, nhưng họ phát hiện:
- Người tiếp xúc với mức THM cao nhất có nguy cơ mắc ung thư bàng quang cao hơn 33% so với người tiếp xúc mức thấp nhất.
- Nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng tăng 15% khi tiếp xúc với nồng độ THM cao.
- Điều đáng lo ngại là những rủi ro này bắt đầu xuất hiện ở nồng độ THMs từ 41 phần tỷ (ppb)—thấp hơn nhiều so với giới hạn an toàn hiện tại là 80 ppb ở Mỹ và 100 ppb ở châu Âu.
Những phát hiện này đã được công bố vào tháng 1/2025 trên tạp chí Environmental Health Perspectives, trong đó nhóm nghiên cứu kết luận rằng có “bằng chứng hạn chế nhưng đáng chú ý” về mối liên hệ giữa THMs và hai loại ung thư này.
Có giải pháp thay thế nào cho clo không?
Hiện nay, có nhiều công nghệ khử trùng nước khác có thể thay thế clo, chẳng hạn như điều trị bằng tia cực tím (UV). Ngoài ra, việc loại bỏ các chất hữu cơ khỏi nước trước khi xử lý bằng clo cũng có thể giúp giảm thiểu mức THMs.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu thừa nhận rằng dữ liệu hiện tại vẫn chưa đủ để khẳng định chắc chắn rằng clo trong nước là nguyên nhân trực tiếp gây ung thư. Họ cũng không khuyến nghị người dân ngừng sử dụng nước máy ngay lập tức. Tuy nhiên, họ kêu gọi thực hiện thêm nhiều nghiên cứu chất lượng cao hơn để xác nhận mức độ rủi ro này.
“Những gì chúng tôi phát hiện rất đáng báo động và cần có thêm nghiên cứu chuyên sâu hơn,” nhà nghiên cứu hàng đầu của dự án, Emilie Helte, phát biểu với tờ The Guardian.
Việc sử dụng clo để khử trùng nước là con dao hai lưỡi—nó giúp tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh nhưng cũng có thể tạo ra các sản phẩm phụ gây nguy hiểm cho sức khỏe. Dù chưa có kết luận chắc chắn, nhưng phát hiện mới này một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát chất lượng nước và cân nhắc các giải pháp thay thế an toàn hơn trong tương lai.
