Cá ngựa, cá rồng và cá chìa vôi là những loài cá biển nhỏ thuộc họ Syngnathidae, nổi bật với khả năng độc đáo: con đực mang thai. Thay vì con cái, cá ngựa đực có một chiếc túi ấp ở phần đuôi, hoạt động như một tử cung thực thụ với cả nhau thai.
Tuy mang thai và sinh con, cá ngựa đực vẫn tạo ra tinh trùng, không phải trứng. Cá ngựa cái sẽ đưa trứng vào túi ấp của con đực. Tại đây, con đực sẽ thụ tinh và ấp trứng trong khoảng 24 ngày. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, trong suốt thời gian này, cá ngựa đực còn cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho phôi thai, tương tự như cách các loài động vật có vú và một số loài bò sát cái nuôi dưỡng con non trong bụng mẹ.
Khám phá cơ chế sinh nở độc đáo của cá ngựa đực
Một nhóm nghiên cứu từ Đại học Sydney và Đại học Newcastle (Úc) đã khám phá ra cơ chế đặc biệt giúp cá ngựa đực chuyển dạ và sinh con. Nghiên cứu công bố vào tháng 9 năm 2022 trên tạp chí Placenta cho thấy quá trình sinh nở của cá ngựa đực rất khác biệt so với các loài động vật cái.
Ở hầu hết các loài động vật cái, quá trình chuyển dạ và sinh nở chủ yếu được điều khiển bởi hormone oxytocin, làm co bóp các cơ trơn của tử cung để đẩy em bé ra ngoài. Cơ trơn hoạt động không theo ý muốn, trong khi cơ xương có thể co duỗi theo lệnh của não bộ.
Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng mô cơ của túi ấp cá ngựa đực không phản ứng với phiên bản oxytocin của loài cá, và bản thân túi ấp cũng chứa rất ít mô cơ trơn. Thay vào đó, họ tìm thấy ba xương nhỏ ở lỗ túi ấp của cá ngựa đực, nơi vây hậu môn gắn vào các cơ xương. Cá ngựa cái có vây hậu môn rất nhỏ hoặc không có, nhưng ở cá đực thì chúng lại nổi bật hơn.
Hóa ra, vây hậu môn và các cơ xương điều khiển nó là chìa khóa cho bí ẩn sinh nở của cá ngựa, vì chúng đóng vai trò trong cả quá trình giao phối và chuyển dạ. Trong thời gian tán tỉnh, cá ngựa đực thực hiện một điệu nhảy “gập bụng”, co thắt và mở rộng bụng để nước đi vào túi ấp. Chúng cũng làm điều tương tự khi chuyển dạ, ép và thả lỏng bụng cho đến khi hàng ngàn con non nhỏ bé được sinh ra.
Như vậy, thay vì cơ trơn điều khiển quá trình sinh nở của cá ngựa, chính các cơ xương của vây hậu môn co lại để mở túi ấp của cá ngựa đực. Cần có thêm nghiên cứu để kiểm tra xem liệu những ông bố này có chủ động thực hiện các cơn co thắt hay không, hay liệu các cơ xương bằng cách nào đó đã vượt qua các quy tắc bình thường của chúng và tự co lại.
